วันศุกร์ที่ 29 สิงหาคม พ.ศ. 2551

ความหมาย5ส

5 ส. แปลมาจากคำย่อ "5 S" ซึ่งเป็นอักษรตัวแรกของคำในภาษาญี่ปุ่น 5 คำ คือ 1. SEIRI (ORGANIZATION) สะสาง 2. SEITION (NEATNESS) สะดวก 3. SEISO (CLEANING) สะอาด 4. SEIKETSU (STANDARDIZATION) สุขลักษณะ 5. SHITSUKE (DISCIPLINE) สร้างนิสัย เพื่อให้เข้าใจชัดเจนยิ่งขึ้น อาจอธิบายความหมาย 5 ส. ได้ดังนี้ สะสาง คือ การแยกให้ชัดเจนระหว่างของที่จำเป็นต้องใช้กับของที่ไม่จำเป็นต้องใช้ ของที่ไม่จำเป็นต้องใช้ให้ขจัดทิ้งไป กล่าวกันว่าการเพิ่มประสิทธิภาพนั้นต้องเริ่มจาก "สะสาง" สะดวก คือ การจัดวางของที่จำเป็นต้องใช้ให้เป็นระเบียบสามารถหยิบฉวยใช้งานได้ทันที กล่าวกันว่าให้ใช้หลัก "สะดวก" นี้ เืพื่อกำจัดความสูญเปล่าของเวลาในการ "ค้นหา" สิ่งของ สะอาด คือ การปักกวาดเช็ดถูสถานที่ สิ่งของ อุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องจักร ให้สะอาดอยู่เสมอ ไม่มีเศษขยะ ไม่ให้สกปรกเลอะเทอะ กล่าวกันว่า "สะอาด" คือ พื้นฐานของการยกระดับคุณภาพ สุขลักษณะ คือ การรักษาปฏิบัติ 3 ส. ได้แก่ สะสาง สะดวก และสะอาด ให้ดีตลอดไป ซึ่งเป็นการจัดการสภาวะรอบตัว เพื่อให้เกิดสภาพที่ดีทางกาย จิตใจ ความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อม สร้างนิสัย คือ การรักษาและปฏิบัติตามสิ่งที่กำหนดไว้แล้วอย่างถูกต้องจนติดเป็นนิสัย และสร้างวินัยให้กับตนเอง

ประโยชน์5ส

ประโยชน์ของ 5ส5ส มีคุณค่าในการพัฒนาคนให้ปฏิบัติกิจกรรมจนเกิดเป็นนิสัยที่ดีมีวินัย อันเป็นรากฐานของระบบคุณภาพเพราะเป็นกิจกรรมที่ฝึกให้ทุกคนร่วมกันคิด ร่วมกันทำเป็นทีม ค่อยเป็นค่อยไปไม่ยุ่งยาก ไม่รู้สึกว่าการปฏิบัติงานอย่างมีระเบียบวินัยเป็นภาระเพิ่มขึ้นอีกต่อไป ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อองค์การดังต่อไปนี้(1) สิ่งแวดล้อมในการทำงานดี เป็นการเพิ่มขวัญกำลังใจให้แก่พนักงาน
(2) ลดอุบัติเหตุในการทำงาน
(3) ลดความสิ้นเปลืองในการจัดซื้อวัสดุเกินความจำเป็น
(4) ลดการสูญหายของวัสดุ เครื่องมือ และอุปกรณ์ต่างๆ
(5) พื้นที่การทำงานเพิ่มขึ้นจากการขจัดวัสดุที่เกินความจำเป็นออกไป
(6) เพิ่มความสะดวกและรวดเร็วในการทำงานมากขึ้น
(7) สถานที่ทำงานสะอาดเป็นระเบียบเรียบร้อยสร้างความประทับใจให้เกิดขึ้นกับลูกค้า
(8) พนักงานมีการทำงานร่วมกันเป็นทีมมากขึ้น
(9) สร้างความรู้สึกเป็นเจ้าของต่อองค์การของพนักงาน

หลักการ+5ส

กิจกรรม 5 สเป็นปัจจัยพื้นฐานการบริหารคุณภาพที่จะช่วยสร้างสภาพแวดล้อม ที่ดีในที่ทำงาน เพื่อให้เกิดบรรยากาศที่น่าทำงานเกิดความสะอาดเรียบร้อย ในสำนักงาน ถูกสุขลักษณะ ลดความสูญเปล่าที่ก่อ ให้เกิดต้นทุนที่ไม่จำเป็น ประการสำคัญช่วยสร้างทัศนคติที่ดีของพนักงานต่อองค์การ ทำให้พนักงานสามารถ ใช้ศักยภาพของตนเองได้อย่างเต็มความสามารถ
กิจกรรม 5 ส เป็นกลยุทธ์อีกวิธีหนึ่งที่เปิดโอกาสให้พนักงานมีส่วนร่วมในการ พัฒนาคุณภาพ กิจกรรม 5 ส เป็นกิจกรรมที่ทำแล้วเห็นผลเร็วและชัดเจน นอกจากนั้นนั้นกิจกรรม 5 ส จะเป็นพื้นฐานในการนำวิธีการ บริหารใหม่ ๆ เข้ามาใช้ในหน่วยงานในอนาคตต่อไป

5 ส คืออะไร
5 ส เป็นแนวคิดการจัดระเบียบเรียบร้อยในที่ทำงาน หรือสถานประกอบการ เพื่อก่อให้เกิดสภาพการทำงานที่ดี ปลอดภัย มีระเบียบเรียบร้อย นำไปสู่การเพิ่มผลผลิต
สะสาง (SEIRI) คือ การแยกของที่ต้องการ ออกจากของที่ไม่ต้องการ และขจัดของที่ไม่ต้องการทิ้งไป
สะดวก (SEITON) คือ การจัดวางสิ่งของต่างๆ ในที่ทำงานให้เป็นระเบียบ เพื่อความสะดวกและปลอดภัย
สะอาด (SEISO) คือ การทำความสะอาด (ปัด กวาด เช็ด ถู) เครื่องจักร อุปกรณ์ และสถานที่ทำงาน
สุขลักษณะ (SEIKETSU) คือ สภาพหมดจด สะอาดตา ถูกสุขลักษณะ และรักษาให้ดีตลอดไป
สร้างนิสัย (SHITSUKE) คือ การอบรม สร้างนิสัย ในการปฏิบัติงานตามระเบียบ วินัยข้อบังคับอย่างเคร่งครัด

ขั้นตอน5ส

ขั้นตอนของการทำ 5 ส. นั้น อาจแบ่งได้เป็น 3 ขั้นตอนหรือ 4 ขั้นตอน แล้วแต่ความเหมาะสมของแต่ละสถานประกอบการ ดังนี้
1.การทำความสะอาดครั้งใหญ่ระยะแรก (สะสาง สะดวก สะอาด)
2.การตรวจสอบเพื่อป้องกัน
3.การตั้งมาตรฐาน (สร้างนิสัย)
4.ดำเนินกิจกรรม 5 ส. ตามแผนที่ได้กำหนดไว้
5.ทบทวน ประเมินผล กำหนดมาตรฐาน และยกระดับให้ดีขึ้นอยู่เสมอ

วันพฤหัสบดีที่ 28 สิงหาคม พ.ศ. 2551

ตัวอย่าง5ส

เพิ่มประสิทธ์ภาพในโรงพยาบาล
ด้วยการทำกิจกรรม 5 ส

ป ระชาชนในจังหวัดลพบุรีและจังหวัดใกล้เคียงที่ต้องพึ่งพาหาหมออยู่เป็นประจำ คงไม่มีใครไม่รู้จักโรงพยาบาลอำเภอบ้านหมี่ โรงพยาบาลอำเภอที่มีจำนวนเตียงมากเทียบเท่าโรงพยาบาลจังหวัด นั่นคือมีจำนวนเตียงผู้ป่วยจำนวน 258 เตียง (โดยปกติโรงพยาบาลระดับอำเภอมีเตียงจำนวน 30 เตียง) แพทย์หรือหมอประจำโรงพยาบาลครบทุกสาขารวม 20 คน ทันตแพทย์ 3 คน เภสัชกร 9 คน พยาบาลวิชาชีพ 177 คน พยาบาลเทคนิค 52 คน รวมข้าราชการและลูกจ้างที่ทำงานอยู่ในโรงพยาบาลบ้านหมี่ มีจำนวนทั้งสิ้น 601 คน ซึ่งถือว่าเป็นโรงพยาบาลขนาดใหญ่พอสมควร

ในอดีตอำเภอบ้านหมี่ถือเป็นอำเภอสำคัญอำเภอหนึ่งของจังหวัดลพบุรี เนื่องจากอำเภอบ้านหมี่เป็นอำเภอที่มีสถานีรถไฟ ซึ่งสมัยก่อนหากจังหวัดหรืออำเภอใดที่มีสถานีรถไฟจะถือเป็นเมืองที่มีความเจริญ เพราะเป็นชุมทางรถไฟ

ปัจจุบันอำเภอบ้านหมี่มีจำนวนประชากรทั้งสิ้นเกือบแปดหมื่นคนคน อาชีพส่วนมากของชาวบ้านหมี่ คือการทำนาและสินค้าที่ยังคงเป็นหน้าเป็นตาของบ้านหมี่คือ ผ้าไหมมัดหมี่ ซึ่งถือเป็นมรดกตกทอดกันมาจากคนรุ่นเก่าที่เรียกกันว่า ไทยพวน มาจนถึงคนรุ่นปัจจุบัน

เนื่องจากอาณาเขตของอำเภอบ้านหมี่ติดต่อกับพื้นที่ต่างอำเภอมากมายหลายอำเภอ เช่น อำเภอเมือง อำเภอท่าวุ้ง อำเภอหนองม่วง อำเภอชัยบาดาล ปัจจุบันจึงมีชาวบ้านในอำเภอต่างๆ เหล่านั้นไปใช้บริการทางการแพทย์จากโรงพยาบาลบ้านหมี่กันจำนวนไม่น้อย

เหตุที่เป็นดังนี้ เพราะชาวบ้านซึ่งไปใช้บริการต่างชื่นชมและชื่นชอบทั้งสถานที่ของโรงพยาบลบ้านหมี่ ที่มีความสะอาด สวยงามและมีความเป็นระเบียบ รวมทั้งการให้บริการที่ประทับใจของแพทย์ พยาบาลและบุคลากรของโรงพยาบาล

อะไรคือเคล็ดลับในเรื่องนี้

นายแพทย์ชาญ ตันติวราภรณ์ นายแพทย์ผู้อำนวยการโรงพยาบาลบ้านหมี่ ซึ่งย้ายมาประจำที่โรงพยา- บาลบ้านหมี่ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2545 เป็นผู้ที่มาฟื้นฟูและดำเนินกิจกรรม 5 ส ในโรงพยาบาลแห่งนี้อย่างจริงจังตั้งแต่ปี 2545 เป็นต้นมา จนปัจจุบันถือว่าได้ก้าวมาถึงขั้นสู่ความสำเร็จของการทำกิจกรรม 5 ส แล้ว โดยโรงพยาบาลบ้านหมี่ได้รับการตรวจ ประเมิน และคัดเลือกจากผู้เชี่ยวชาญด้านกิจกรรม 5 ส ของไทยและของญี่ปุ่น โดยสมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปุ่น) จัดให้เป็น 1 ใน 5 (TOP 5) ขององค์การที่ทำกิจ กรรม 5 ส ดีที่สุดของประเทศ ประจำปี พ.ศ. 2549 ซึ่งในเรื่องนี้นายแพทย์ชาญ ได้กล่าวว่า

“ กิจกรรม 5 ส เป็นกิจกรรมที่โรงพยาบาลบ้านหมี่เห็นว่ามีประโยชน์มากทั้งแก่บุคลากรในโรงพยาบาลเองและต่อประชาชนที่มาใช้บริการที่โรงพยาบาล จึงได้ฟื้นฟูและดำเนินการอย่างจริงจังตั้งแต่ปี 2545 เป็นต้นมา โดยเริ่มจากการประกาศแต่งตั้ง คณะกรรมการกิจกรรม 5 ส ขึ้น ซึ่งกรรมการทั้งหมดเป็นบุคลากรของโรงพยาบาล เมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม 2545 และในเดือนถัดมาก็ประกาศให้กิจกรรม 5 ส เป็นนโย- บายสำคัญ นโยบายหนึ่งของโรงพยาบาล เพื่อต้องการให้บุคลากรทุกคนในโรงพยาบาลรับทราบและมีส่วนร่วมในการดำเนินกิจกรรม 5 ส................”

“ในระยะแรกๆ เราทำ 5 ส อย่างลองผิด ลองถูก เพราะหนังสือเกี่ยวกับ 5 ส ในบ้านเรามีมากพอสมควร ผู้เชี่ยวชาญด้าน 5 ส ก็มีไม่น้อย ผู้เชี่ยวชาญบางรายที่ทางโรงพยาบาลเชิญมาบรรยายและให้คำแนะนำก็มักจะบอกให้ปรับโน่น แก้นั่น ซึ่งบางทีมองแล้วก็ไม่เข้าใจเหมือนกันว่าทำไปทำไม เช่น การตีเส้นด้วยเทปสีในพื้นที่ต่างๆ หลายแห่ง จนมองดูลายลูกตาไปหมด….เมื่อทีมงาน 5 ส ของโรงพยาบาลมีความรู้ และเข้าใจเรื่อง 5 ส มากขึ้น จึงได้ข้อสรุปว่า การทำกิจกรรม 5 ส จริงๆ แล้วสามารถนำหลักการของ 5 ส มาประยุกต์ให้เหมาะกับหน่วยนั้นๆ ได้มากมาย ไม่จำเป็นต้องทำเหมือนกัน หรือไม่จำเป็นต้องทำตามที่วิทยากร 5 ส บางคนบอกให้ทำ”

ปัจจุบันทีมงานที่ทำกิจกรรม 5 ส ของโรงพยาบาลบ้านหมี่ ลพบุรี ยังเป็นแกนนำของจังหวัดลพบุรีใน การจัดอบรมเชิงปฏิบัติการ โครงการพัฒนาคุณภาพการทำงานด้วยกิจกรรม 5 ส นอกจากนั้นยังเป็นที่ปรึกษาและวิทยากรการดำเนินกิจกรรม 5 ส ให้กับหน่วยงานต่างๆ มากมาย อาทิเช่น โรงพยาบาลโคกสำโรง โรงพยาบาลท่าหลวง โรงพยาบาลชัยบาดาล สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดลพบุรี เรือนจำกลางจังหวัดลพบุรี เป็นต้น นอกจากนั้นในแต่ละปียังมีหน่วยงานต่างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชนจากทั่วประเทศมาขอดูงานกิจกรรม 5 ส ของโรงพยาบาลบ้านหมี่จำนวนมากด้วย

ความภาคภูมิใจของหมอ พยาบาลและบุคลากรของโรงพยาบาลบ้านหมี่ทุกคน ก็คือ การที่ได้ยินหลายคนทั้งคนไข้ที่มาใช้บริการและจากผู้หลักผู้ใหญ่ ตลอดจนพระสงฆ์องคเจ้าที่ต่างบอกว่าโรงพยาบาลบ้านหมี่เป็นโรงพยาบาลของรัฐที่ให้บริการดีหรือดีกว่าโรงพยาบาลเอกชนหลายแห่ง แต่ที่เหนือกว่าโรงพยาบาลเอกชนมาก คือ ราคา บุคลากรของโรงพยาบาลที่ให้บริการแก่ประชาชนล้วนแต่มีอัธยาศัยดี

กิจกรรม 5 ส เป็นเรื่องของการจัดระเบียบสถานที่ทำงานให้เรียบร้อย สะอาด และมีการรักษามาตรฐานขั้นตอนการปฏิบัติต่างๆ รวมทั้งการดำรงรักษาสิ่งดีเหล่านั้นให้ยั่งยืนถาวรตลอดไป กล่าวได้ว่าการทำกิจกรรม 5 ส ไม่ใช่เรื่องยากที่จะเข้าใจและดำเนินการ แต่อาจเป็นเรื่องยากที่จะทำกิจกรรม 5 ส ให้ได้ผลดีและประสบความสำเร็จ นอกจากนั้นสิ่งสำคัญอีกประการหนึ่งในการทำกิจกรรม 5 ส ให้ได้ผลอย่างจริงจัง จะต้องทำทั้งองค์กรเสมือนการเล่นกีฬาเป็นทีมจะต้องอาศัยความร่วมมือและทุ่มเทจากสมาชิกของทีมทุกคน เรียกว่าทุกคนมีความ สำคัญเท่าเทียมกันทั้งหมด

มีคำกล่าวประโยคหนึ่งจากผู้เชี่ยวชาญชาวญี่ปุ่นที่น่าสนใจเกี่ยวกับการทำกิจกรรม 5 ส ว่า..................

หากหน่วยงานหรือองค์การใดทำกิจกรรม 5 ส ไม่สำเร็จแล้ว ก็อย่าคิดทำกิจกรรมอื่นๆ เพราะยากที่จะประสบความสำเร็จเช่นกัน

อ้างอิง
http://www.tpa.or.th/writer/read_this_book_topic.php?bookID=175&read=true&count=truehttp://www2.srp.ac.th/~s5/kan_torn.htmbookID=175&read=true&count=true
http://www.sbngroup.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=320309&Ntype=5
http://www.tpa.or.th/shindan/5s.php
http://www.doh.go.th/dohweb/hwyorg63000/menuhtml/5s2.htm
http://www.nathom.com/photo03/pages/5s02_jpg.htm
จัดทำโดย:นายอัมรัตน์ ชูสุย เลขที่ 44 ปวส.1 การตลาด1